De Wilde eend. 2020 het jaar van de wilde eend.
Onze wilde eend, eigenlijk soepeend. Met haar pullen, met wie het helaas niet goed zal aflopen
Onze wilde eend
Dit is ‘onze’ wilde eend. Zij broedt al twee jaar in een hoekje van onze tuin. Wij wonen in een nieuwbouwwijk en achter ons huis loopt een singel. Onze eend woont in die singel. Wij zijn goede buren, maar overlopen elkaar niet. Ook buiten de broedtijd zien we haar geregeld zwemmen. Wij hebben wel te doen met onze witte eend. Zij heeft in de afgelopen twee jaar drie keer gebroed. Waarvan twee keer in onze tuin. In die tijd heeft zij 34 jonge eendjes gehad. En van die 34 zijn er maar drie groot geworden. Het eerste legsel van 2019 ging zelfs geheel verloren. Ik hoorde onlangs dat eenden niet verder dan tot twee kunnen tellen. Dat is maar goed ook, want voor haar heeft ze dus ‘maar’ twee kinderen verloren. Ook dramatisch, maar toch. In de wereld van de wilde eenden waarschijnlijk wel te dragen.
Overigens is onze eend geen wilde eend, maar een soepeend. De soepeend is een gedomesticeerde vorm van de wilde eend. Je kunt ze makkelijk herkennen omdat ze wit in het verenkleed hebben. Al in de tijd van de Romeinen werden die gefokt voor het vlees, de eieren en het dons. De soepeend komt oorspronkelijk uit Azië. En natuurlijk ontsnappen die in grote getale om zich vervolgens te vestigen in Europa.
Woerd soepeend, woerd wilde eend en een wilde dame
2020 – Het jaar van de wilde eend
Gaat het wel zo goed met onze wilde eend? Wij zien met onze eigen ogen dat het er ieder jaar minder worden bij ons in de singel. Kwamen er eerst wel 100 eenden op de mensen met de broodzak af, nu zijn het er misschien nog net vijf, als je geluk hebt. Nu blijkt het niet alleen in onze singel niet goed te gaan. De wilde eend gaat achteruit in Nederland. Reden voor de Vogelbescherming en Sovon om 2020 uit te roepen tot het jaar van de wilde eend.
Laten we eerst eens kijken in de Sovon Vogelatlas van Nederland. Dit boekwerk geeft de actuele stand van zaken van alle vogels die met enige regelmaat in ons land voorkomen. Alle veranderingen in de vogelstand worden hierin vastgelegd (een must voor iedere vogelliefhebber – hier verkrijgbaar). Volgens de Vogelatlas nam de populatie vanaf 1990 met 30% af. Ook het aantal overwinteraars neemt af, nog meer zelfs, namelijk 40%. Waarschijnlijk heeft het laatste te maken met de klimaatverandering. Het is minder koud in het Noorden en daardoor kunnen veel vogels dichter bij huis de winter doorkomen. Deze teruggang wordt ook gezien in de ons omringende landen.
Oorzaken teruggang
Het is wel gebleken dat het aantal geboren pullen (jonge eendjes) van de wilde eend gelijk is gebleven, dan wel is toegenomen. Ook de jacht is niet als schuldige aan te wijzen. Waarschijnlijk is het zo dat er te weinig pullen opgroeien tot volwassen eend. Er gaan meer eenden dood dan er nieuwe bijkomen. Als het succespercentage van onze eend representatief is dan is het een zeer bedroevende toestand. De vogelatlas maakt ook nog melding van het verdwijnen van natte terreinen die zeer geschikt zijn voor eenden. In de buitengebieden is de afname van de eenden veel groter dan in de parken en singels van onze steden en dorpen.
En daar ging ie, het jonge eendje
Wat ik zelf waarneem is de toename van het aantal dieren dat een jong eendje niet versmaadt, dit noemen we predatoren. Reigers hebben de bebouwde kom inmiddels ook ontdekt. Meeuwen, ik heb verschillende malen gezien dat ze een jong eendje of een kuiken van een waterhoen pakken. Eksters, kraaien en wat dacht je van ratten. Ze nemen flink in aantal toe. Ook bij ons in de singel en ook in de tuin. Het is ook allemaal natuur, maar soms zie je liever andere natuur….
De concurrentie neemt toe
De Grauwe Gans weet van wanten als het gaat om voortplanten
Wat we ook met eigen ogen waarnemen is dat de vijvers en singels van ons dorp ingenomen worden door andere watervogels. Tegenwoordig is de Grauwe Gans het hele jaar door in het land. Vroeger alleen maar in de winter. En een jongen dat ze krijgen! Ze worden bijna allemaal groot. En geen beest dat er in de buurt durft te komen. En dan die andere kleine opdonder, de meerkoet. Vroeger moest je die in het buitengebied zoeken, nu broedt hij overal. Mooi van lelijkheid is ie, maar het moet ze nagegeven worden. Voor de duvel niet bang. Vooral als ze kuiken hebben. Alles; eenden, honden, mensen, ze worden allemaal verjaagd.
De Meerkoet: voor de duvel niet bang en nooit last van koude voeten
De eendjes helpen
De wilde eend helpen we graag. We zien het vaak genoeg. Eendjes voeren. Hele zakken met brood worden over de reling van de brug gekieperd (maak er toch gewoon tosti’s van!). Dit tot groot genoegen van de ratten en – als ze in de buurt zijn – de meeuwen. Want eenden zijn er niet meer genoeg om dat allemaal op te eten. Het is zeer de vraag of al dat brood wel gezond is voor de wilde eend. Het bestaat vooral uit koolhydraten en er zit zout in. Als planteneter (gras) niet echt zo gezond dus.
Maar het is natuurlijk wel heel erg leuk om met je kinderen of kleinkinderen te doen. Voor kinderen is het vaak de eerste positieve ervaring met de natuur. Maar zoals met alles in het leven. Denk even na. Doe het verantwoord, bijvoorbeeld volgens deze tips van de Vogelbescherming. Wil je meewerken aan een onderzoek naar het voeren van eenden? Kijk dan eens hier. Een heus meldpunt dat probeert te meten hoeveel brood we al met al in de plomp gooien en wat dat doet met de waterkwaliteit.
Wat ook leuk is met de kinderen of kleinkinderen is eendje scoren. Dat kan dus gewoon bij de vijver of de singel. Vanaf 2016 loopt er een ‘eendenkuikenproject‘ van Erik Kleyheeg. Erik is een echte ‘eendenman’, om het maar eens zo te zeggen. Download de app Kuikenteller voor Android of IOS en je kunt los. Met een beetje geluk zijn vanaf maart de eerste pullen al te zien. In de app meld je de eendenfamilies die je ziet. Het aantal, de leeftijd, datum en locatie. Hoe mooi is het om jouw eigen familie wilde eend een tijdje te volgen en van nabij te beleven hoe het hen vergaat.
Update 2020
Het is eind mei 2020. We hebben onze eend ook weer gespot in de Singel achter ons huis. Ook dit jaar weer een drama voor haar. Op 20 april kon ik zeven kuikens doorgeven via kuikenteller. Op de 21ste waren het nog vijf op 22 april nog drie. En toen ik haar op 25 april zag was ze weer alleen 😥 .
De kuikens zijn net uitgekomen. Als je goed kijkt kun er eentje zien.
Dit jaar wel weer een broedgeval in onze eigen tuin. Deze wilde eend had niet zo’n heel goed plekje uitgezocht; nog geen drie meter van de schuifpui af. Lekker druk en met een labrador in da house, een plekje dat niet zonder gevaar is. Medio april lagen er vier eieren en is ze kort daarna gaan broeden. Toen ze eenmaal zat was ze erg honkvast. Eten en een rondje zwemmen kon prima in ons minivijvertje en iedere avond als het donker begon te worden verliet ze het nest. Hoe laat ze terugkwam, weten we niet. Wel dat ze er iedere morgen weer zat. Op 19 mei kwamen drie van de vier eieren uit. En nu maar hopen dat ze het gaan redden.
Tot slot
Het gaat dus niet zo heel goed met de wilde eend. Maar de eend is ook zo maar niet uit Nederland is verdwenen. Er zijn nog honderduizenden broedparen over. Net als met de natuur in zijn algemeen moeten we wel zuinig zijn op wat we nog hebben. Daar hoort onze wilde eend ook bij. Laten we van 2020 een mooi jaar van de wilde eend maken.
