De Vuursalamander

We hebben de vuursalamander niet voor niets als logo voor onze webwinkel gekozen. Met zijn felle kleuren is het een prachtig symbool wat voor moois de natuur kan voortbrengen. Helaas gaat het niet zo goed met de Nederlandse vuursalamanders.

Wat is een vuursalamander?

De vuursalamander (wetenschappelijke naam is Salamandra salamandra) is een landsalamander en behoort tot de amfibieën. Amfibieën zijn koudbloedige gewervelde dieren (met ruggengraat dus) die – vaak alleen voor hun voortplanting – afhankelijk zijn van water. Zoals de naam al doet vermoeden (denk aan ‘amfibievoertuig’), kunnen ze op het land én in het water leven. Kikkers, padden, wormsalamander en gewone salamanders zijn allemaal amfibieën. Soms worden ze verward met reptielen, zoals bijvoorbeeld hagedissen. Amfibieën zijn, zoals gezegd, koudbloedig. Dat wil zeggen dat de lichaamstemperatuur niet constant is, zoals bij ons maar afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Wereldwijd zijn er meer dan 7500 soorten amfibieën.

Met zijn prachtige diepzwarte en felgele kleuren is het een prachtig beest. Eigenlijk heeft hij meer weg van een plastic speelgoedbeest dan van een levende salamander. Die felle kleuren zijn er niets voor niets, ze zijn bedoeld als signaal voor roofdieren: Pas op! Ik ben giftig. Het is een van de grootste Europese amfibieën; er zijn exemplaren bekend van bijna 30 cm. De meeste vuursalamanders bereiken een lengte van ‘maar’ 20 cm. Ze worden tussen de 20 en 25 jaar oud.

Levenswijze

De vuursalamander is niet zo’n hele snelle. Hij moet het dus hebben van prooien die ook niet zo vlug zijn. Naaktslakken en wormen zijn dan ook zijn lievelingskostje. En als die niet beschikbaar zijn dan laten pissebedden, spinnen of rupsen zich ook nog wel verschalken. De vuursalamander is ’s nachts actief. Vooral na een regenbui hebben ze de neiging om op pad te gaan.

De vuursalamander heeft een voortplantingswijze die je niet zo veel ziet bij amfibieën. Ze zijn namelijk levendbarend. Dat wil zeggen dat de eitjes zich in het lichaam van de moeder ontwikkelen en als ze uitkomen worden de larven afgezet in een beek of waterplas.

Verspreiding

Verspreiding vuursalamander Europa

Zoals het kaartje hierboven laat zien (bron: Elseviers Gids van Amfibieën en Reptielen) komt de vuursalamander in grote delen van centraal en zuidelijk Europa voor. Vooral in bosrijke gebieden. Hij heeft het liefst een temperatuurtje van 15 -20 graden C, maar is al bij 10^o C actief.

In het kaartje hieronder is de verspreiding in Nederland anno eind vorige eeuw te zien (bron: Atlas van de Nederlandse Amfibieën en reptielen)

Verspreiding vuursalamander NL

Zoals te zien is waren er destijds vindplaatsen bekend in Zuid Limburg en een enkele in Twente. Zouden we dit plaatje voor de actuele situatie plotten, dan rest de kaart van Nederland met lege uurhokken, geen groene stippen meer dus. Op dit moment is 99% van de Nederlandse populatie uitgestorven.

Schimmel

Sinds 2010 loopt het aantal Nederlandse vuursalamanders sterk terug. In 2013 werd de oorzaak ontdekt, een onbekende schimmel. Deze zeer agressieve schimmel luistert naar de naam Batrachochytrium salamandrivorans. Geïnfecteerde vuursalamanders sterven binnen een tijdsbestek van een paar weken. Overigens bedreigt deze schimmel niet alleen de vuursalamander, maar vormt een wereldwijde bedreiging voor alle amfibieën. Om te voorkomen dat de gehele Nederlandse populatie zal uitsterven is een deel van de niet besmette vuursalamanders gevangen en zal op termijn gaan dienen als kweekgroep.

Het is dus heel belangrijk om te voorkomen dat de vuursalamander helemaal uit Nederland verdwijnt. Heel veel organisaties, waaronder RAVON (een organisatie die zich met de bescherming van Nederlandse reptielen en amfibieën bezighoudt), overheid en universiteiten werken samen om het tij te keren. Ga naar http://www.sosvuursalamander.nl om dit belangrijke werk te steunen. En voor actueel nieuws over de schimmel, spreekbeurten, flyers en nog veel meer!

Op 29 maart 2018 verschijnt er een hoopgevend artikel in De Volkskrant.  In Panama herstellen negen van de twaalf kikkersoorten die getroffen werden door de ziekte chytridiomycose. Weliswaar veroorzaakt door een ander virus, maar wel een teken dat het mogelijk is voor amfibieën om resistentie tegen gevaarlijke virussen te ontwikkelen. Voor het hele artikel: klik hier

Tips om zelf vuursalamanders te zien

Gelukkig zijn er niet al te ver weg nog wel vuursalamanders te vinden. De beste tijd om ze te zoeken is april. Je kunt dan de larven vinden en op sommige plekken zo massaal dat er zelfs in karrensporen larven te vinden zijn. In de zomervakantie is het wat lastiger te om ze vinden. Ga zoeken in de schemering na een regenbui met een zaklamp. Zoek verder onder stronken en stenen, niet ver van beken en waterstroompjes. Plekken waar we ze zelf vroeger veel vonden zijn Normandië en Bretagne in Frankrijk en het Teutoburgerwald in Duitsland. Ook de Dordogne is een goede plek. De vuursalamander is wettelijk beschermd, neem dan ook nooit larven of dieren mee. Om verdere besmetting en verspreiding te voorkomen: pak nooit een vuursalamander op. En als je het toch echt niet laten kunt, zorg dan dat je een rubber handschoen bij je hebt.

Een keertje vonden we in Bretagne iets heel bijzonders: een albino. Helaas bleek de dia na 35 jaar niet meer zo scherp :cry:

Tip

Ben je geïnteresseerd in amfibieën en reptielen? Dan is de ANWB amfibieën- en reptielengids iets voor jou!

BewarenBewaren

BewarenBewaren