Schemergetal en lichtsterkte van verrekijkers

Schemergetal en lichtsterkte van verrekijkers; wat betekenen ze en wanneer zijn ze belangrijk?

Als je ooit op zoek bent gegaan naar een verrekijker, ben je waarschijnlijk termen als “schemergetal” en “lichtsterkte” tegengekomen. Maar wat betekenen deze termen precies? En hoe helpen ze je bij het kiezen van de juiste verrekijker? In deze blog leggen we uit wat het schemergetal en de lichtsterkte zijn, wat hun eigenschappen zijn en wanneer ze van belang zijn bij het gebruik van een verrekijker.

Wat is het schemergetal van een verrekijker?

Het schemergetal is een getal dat aangeeft hoe goed een verrekijker presteert in omstandigheden met weinig licht, zoals tijdens de schemering of bij zonsopgang. Het geeft je een idee van de scherpte en helderheid die je mag verwachten bij het waarnemen van objecten in situaties waar het licht beperkt is. Hoe hoger het schemergetal, hoe beter de verrekijker geschikt is om details te onderscheiden in omstandigheden met weinig licht.

Berekening van het schemergetal

Het schemergetal wordt berekend door de wortel te nemen van de vermenigvuldiging van de vergroting en de diameter van de objectieven. Bijvoorbeeld, een verrekijker met een vergroting van 10x en een objectiefdiameter van 50 mm heeft een schemergetal van √(10 x 50) = √500 ≈ 22,4.

Wat zeggen de getallen?

Over het algemeen geldt het volgende:

• Schemergetal onder de 15: Verrekijkers met een schemergetal lager dan 15 zijn voornamelijk geschikt voor gebruik overdag. Ze bieden heldere beelden bij goed licht, maar presteren minder goed in de schemering of bij zonsopgang.
• Schemergetal tussen 15 en 20: Deze verrekijkers kunnen redelijk presteren in schemerige omstandigheden, zoals in de vroege ochtend of bij zonsondergang, maar zijn niet optimaal voor diep in de schemering.
• Schemergetal boven de 20: Alles boven de 20 wordt als geschikt beschouwd voor schemerige omstandigheden. Een voorbeeld is een 8×56 verrekijker met een schemergetal van 49, die zeer goed presteert bij heel weinig licht, bijvoorbeeld voor wildobservatie of sterrenkijken.

Hoewel het schemergetal een goede indicatie geeft van de prestaties in schemerlicht, zegt het niets over de werkelijke helderheid van het beeld, wat ons bij de lichtsterkte brengt.

Wat is de lichtsterkte van een verrekijker?

De lichtsterkte geeft aan hoeveel licht een verrekijker doorlaat naar je ogen, wat bepalend is voor de helderheid van het beeld. De lichtsterkte wordt vooral belangrijk in situaties waar weinig licht is, zoals in bossen, bij bewolkt weer, of als de zon al onder is.

Berekening van de lichtsterkte

De lichtsterkte wordt bepaald door de diameter van de uittredepupil (de straal licht die uit de verrekijker komt). Dit wordt berekend door de diameter van de objectieven te delen door de vergroting. Stel dat je een verrekijker hebt met een vergroting van 10x en een objectiefdiameter van 50 mm. Dan is de diameter van de uitgangspupil 50 ÷ 10 = 5 mm. De lichtsterkte wordt vervolgens berekend door de uitgangspupil te kwadrateren: 5² = 25.

Een grotere uittredepupil betekent een helderder beeld, vooral bij weinig licht, omdat er meer licht je oog bereikt. Dit is vooral van belang voor mensen die onder donkere omstandigheden, zoals ’s avonds of in dichte bossen, met hun verrekijker observeren.

Wat zeggen de getallen?

Over het algemeen:

• Lichtsterkte rond de 16-25: Dit wordt als hoog beschouwd en is goed bruikbaar in situaties met weinig licht. Een hoge lichtsterkte zorgt ervoor dat je ook in schemerige omstandigheden een helder beeld hebt.
• Een lichtsterkte tussen 10 en 16: Dit bevindt zich in het middensegment en biedt een balans tussen gebruik bij daglicht en bij matig schemerlicht. Dit type lichtsterkte is ideaal voor mensen die voornamelijk overdag kijken, maar af en toe ook tijdens de schemering willen observeren zonder dat het al te donker is.
• Lichtsterkte onder de 10: Dit is meer geschikt voor gebruik overdag, wanneer er voldoende licht is. Deze verrekijkers presteren minder goed in donkere omstandigheden, omdat ze minder licht naar je ogen doorlaten.

Eigenschappen van schemergetal en lichtsterkte

• Schemergetal: Geeft aan hoe goed de verrekijker details zichtbaar maakt bij weinig licht, zonder direct de helderheid te beïnvloeden.
• Lichtsterkte: Geeft aan hoe helder het beeld is, vooral bij weinig licht. Dit hangt af van de grootte van de uittredepupil.
• Vergroting: Hoe groter de vergroting, hoe kleiner de uittredepupil, wat een negatief effect kan hebben op de lichtsterkte.
• Objectiefdiameter: Hoe groter de objectieven, hoe meer licht de verrekijker doorlaat.

Verschil tussen schemergetal en lichtsterkte

Het belangrijkste verschil tussen het schemergetal en de lichtsterkte is dat het schemergetal vooral gaat over het vermogen om details te zien in slechte lichtomstandigheden, terwijl de lichtsterkte bepaalt hoe helder het beeld daadwerkelijk is. Een verrekijker met een hoog schemergetal kan details goed laten zien in de schemering, maar als de lichtsterkte laag is, kan het beeld nog steeds donker lijken. Omgekeerd kan een verrekijker met een hoge lichtsterkte zorgen voor een helder beeld, maar minder geschikt zijn om fijne details te onderscheiden in schemerlicht.

Wanneer zijn het schemergetal en de lichtsterkte van belang?

Voor mensen die hun verrekijker vooral bij daglicht gebruiken, zijn het schemergetal en de lichtsterkte minder belangrijk. Maar als je vaak in de schemering of bij zonsopgang op pad bent, of als je veel kijkt in bosrijke of donkere omgevingen, zijn deze factoren cruciaal. Vogelaars, jagers en natuurwaarnemers moeten hier extra op letten, omdat de lichtomstandigheden vaak variëren en de helderheid en scherpte essentieel zijn om dieren goed waar te nemen.

Relativering: Optiek en coatings maken veel verschil

Hoewel schemergetal en lichtsterkte belangrijke indicatoren zijn voor de prestaties van een verrekijker bij weinig licht, zijn ze niet de enige factoren die bepalen hoe goed een verrekijker daadwerkelijk presteert. De kwaliteit van de optiek en de gebruikte coatings spelen eveneens een cruciale rol.

Bij duurdere verrekijkers wordt vaak gebruik gemaakt van hoogwaardige glasoptiek en meerdere lagen coatings op de lenzen. Deze coatings zorgen ervoor dat lichtverlies door reflectie wordt verminderd, waardoor er meer licht je ogen bereikt. Dit betekent dat zelfs bij dezelfde schemergetallen en lichtsterktes, een premium verrekijker met betere optiek en coatings helderder en scherper beeld zal geven dan een goedkopere variant.

Conclusie

Bij het kiezen van een verrekijker is het belangrijk om zowel het schemergetal, de lichtsterkte als de kwaliteit van de optiek in overweging te nemen. Hoewel schemergetal en lichtsterkte een goede indicatie geven van de prestaties bij weinig licht, kunnen verrekijkers met betere optiek en coatings aanzienlijk betere resultaten leveren, zelfs met vergelijkbare cijfers. Als je vaak in donkere omstandigheden observeert, kan een investering in een verrekijker met hoogwaardige optiek een groot verschil maken in de helderheid en scherpte van je waarnemingen.

Voorbeeld van een prima verrekijker voor in de schemering is de Wild Boar van het Nederlandse Bynolyt, genoemd naar het mannetje van het wild zwijn. Deze 8×56 verrekijker met een schemergetal van 49 en een lichtsterkte van 21,2 is zeer populair bij jagers en wild spotters.

Door te letten op deze factoren kun je de beste verrekijker kiezen die past bij jouw specifieke behoeften en omstandigheden. Je bent welkom om bij ons in Wolfheze langs te komen of te bellen voor nadere informatie over verrekijkers (026-2060099).